- ترانه لسانی
- سپتامبر 25, 2019
زندگینامه ميرزا شكرالله صنيع‌زاده
نخستين فرزند عبدالمحمود غفاریان صراف، استاد هنرمند، ميناساز شهير و صورت‌پرداز و گل‌وبوته نگار عصر حاضر، در روز دوشنبه 20ذی‌حجه 1324-ق-15 بهمن 1285-ش در محله جمال كله نزديك امامزاده درب امام اصفهان ديده به جهان گشود. مادرش خديجه سلطان، تنها فرزند هنرمند شهير، آقا ميرزا عبدالحسين نجف پور معروف به صنيع همايون است كه اولین و مهم‌ترین مربي استاد صنيع زاده بوده و نام فاميلي خود را از ايشان اقتباس نموده است. ميرزا عبدالحسين به ترتيب فرزند آقا محمدکاظم نقاش‌باشی، نوه آقا نجف علی نقاش‌باشی (مشهور به آقا نجف) و نبيره نگارگر مشهور اوايل زنديه، يعني آقا بابا نقاش است كه جملگي از هنرمندان صاحب‌نام در حوزه نقاشي و نگارگری و بعضاً از نوادر و سرآمدان هنر در روزگار خود محسوب می‌شده‌اند.
میرزا شکرالله دوران تحصيلات ابتدایي و اوايل متوسطه را در مدرسه قدسيه با بهره‌مندی از محضر ميرزا عبدالحسين، ميرزا حسن و ميرزا مهدي قدسي و نيز سيدعبدالكريم سدهي طي نمود و پس از فراگيري بيشترين سرمایه هنري و نقاشي در مكتب صنيع همايون از محضر استاداني ديگر همچون ميرزا احمد، ميرزا محمدعلی نجف پور ملقب به نقاش چهره‌ساز، ميرزا عبدالله مصور طاهري، محمدعلی مذهب و حاج محمدحسین مصورالملكي و حاج ميرزا آقا امامي تا حدودي بهره برده است. روح خلاق و مبتكر او و نيز اندوخته‌هایی كه از نخستين استاد خود داشت، همچنين برخورد و آشنایي وي با شونمان آلماني كه دریکی از كارخانجات نساجي اصفهان به كار اشتغال داشت، سبب درخواست و تهیه رنگ-هاي فلزي آماده، كوره و وسایل مربوطه، از آن كشور می‌شود كه بدین‌سان وي گام درراه احياي يكي از پر پیشینه‌ترین صنایع‌دستی، يعني ميناسازي می‌گذارد. هنرفر می‌نویسد: «رواج صنعت ميناكاري در اصفهان از دوران پهلوي و حدود 1310 شمسي است و مخصوصاً طي سي سال اخير اين صنعت بوسيلة يكي از استادان هنرمند و بنام اصفهان آقاي شكرالله صنيع زاده بسط و توسعه يافت و شاگرداني در اين مكتب تربيت شدند».
وی با كوله باري از اندوخته‌های استادان و تجربيات هنري، كار و فعاليت خود را از اواسط 1320 ش در مغازه‌ای استيجاري، واقع در ميدان مجسمه (انقلاب) آغاز كرد. در نام اين كارگاه براي اولين بار از واژه (نگارستان) استفاده شد و به يكي از مراكز مهم آفرينش صنايع هنري تبديل گرديد.
همایی می‌نویسد: «آقاي ميرزا شكرالله صنيع زاده بزرگ‌ترین استاد ميناكاري اصفهان محسوب می‌شود و در ميدان مجسمه سر پل الله وردی‌خان مغازه آبرومندي دارد كه مرجع هنر دوستان خارج و داخل است».
در راستاي حيات و شكوفايي هنر زيباي مينا توسط استاد صنيع زاده گام‌های ارزشمندي در طول بيش از پنجاه سال عمر هنري ايشان برداشته شد تا اهداف و آرزوهاي وی تحقق يابد و این امر شرايط را براي رونق مجد د هنر ميناكاري در دوران معاصر در کشورمان فراهم ساخت:
1- احياء هنر ميناسازي
2- اعتلاي هنر مينا و معرفي مجد د آن به ايران و جهان
3- ارتقاي ابعاد و احجام در هنر میناکاری
4- استفاده از انواع سبک‌های نقاشي و نگارگري در هنر ميناكاري
5- توليد و عرضه گسترده و انبوه مينا
6-متنوع كردن و كاربردي نمودن آثار مينايي
7-استفاده از مينا در آثار هنري تركيبي
8-نشان دادن هنر مينا درجايگاه تقدس و معنويت
9-پایه‌گذاری نگارستان صنيع زاده به‌عنوان مهم‌ترین كانون توليد و عرصه مينا
10- تربيت اساتيد ورزيده و مجرب در هنر ميناكاري
استاد صنيع زاده در پي اهداف خود درصدد ساخت و پرداخت درب، ضريح، كتيبه براي اماكن متبركه ايران و ديگر كشورهاي اسلامي برآمد كه نماد راستيني از هنر و ايمان اوست. از آثار ماندگار اوست:
1- درب و سر درب ورودي ايوان طلاي حرم امام علي 1332 ش (ترنج مينائي سر درب و حاشيه گل‌سازی ترنج درب، همراه بيست پلاك ديگر اين اثر بسيار ارزشمند است)
2- ميناكاري کتیبه ضريح حضرت علي 1334 ش (اصل ضريح ساخت هند است و كتيبه شعر عربي در مدح حضرت علي (ع) به خط سبز ميناكاري و به آن افزوده‌شده است)
3- قاب آیینه بيضي مينائي کاخ‌موزه نياوران، تهران 1335 ش
4- دو جفت درب رواق حرم امام علي 1339 ش
5- ضريح عسكريين سامرا 1339 ش
6- جعبه قرآن آستان قدس 1339 ش
7- در دو رو و اذن دخول حرم حضرت معصومه قم 1340 ش
8- لچك مينايي ايوان طلاي حرم امام رضا 1343 ش
9- ضريح و در حرم حضرت عباس 1343 ش
10- پنکه مينايي آستان قدس 1343
11- شش جفت در حرم حضرت کاظمین 7-1342 ش
12- در حرم عسكريين سامرا 1345 ش
13- ضريح و در امامزاده سيد محمد سامرا 1345 ش
14- چهار جفت در حرم امام حسين 1345 ش
15- در و سردر حرم شاه‌چراغ شيراز 1346 ش
16- ميناكاري گريو گنبد حضرت عباس 1346 ش
17- دو جفت در طرفين ايوان طلاي حرم امام علي 1346 ش
18- در حرم حضرت زينب سوريه 1347 ش
19- چهار جفت در رواق حرم امام رضا 53-1347 ش
20- اذن دخول حرم امام رضا 1349 ش
21- تابلو نفيس ميناكاري موزه شهركرد 1346 ش
22- تابلو مطلایی ميناكاري موزه جواهرات ملي 1350 ش
23- كاسه ميناكاري گلاب‌شویی مرقد امام رضا 1348 ش
24- در حرم حضرت عبدالعظيم ري 1349 ش
25- ضريح امامزاده آقا علي عباس نطنز 1349 ش
26- ضريح كوچك و چشم‌نواز با كتيبه مينائي شعر صغير اصفهانی و خط حبیب‌الله فضائلي كه اكنون در موزه امامزاده قرار دارد.
27- يك جفت گلدان مينائي موزه آستان قدس 1350 ش
28- کتیبه رواق حرم حضرت شاه‌چراغ 1354 ش
29- ضريح امامزاده جعفر يزد 1353 ش
30- در و سردر حرم سيد علاءالدين حسين در شيراز 1354 ش
31- لنتر مينائي و سقفي نقاشي داخل ضريح امام حسين و حضرت عباس 1354 ش
32- ضريح کاظمین از شروع تا 1360 ش.
همچنين نمونه‌های متعدد نقاشي جلد قرآن و ميناكاري آیینه و شمعدان و تمثال‌سازی حضرت علي (علیه‌السلام) و حضرت عيسي مريم (علیهماالسلام) از آثار بی‌نظیر ايشان است.
استاد صنيع زاده موفق به دريافت بسياري جوايز و نشانه‌های بین‌المللی و نيز تقدیرنامه‌هایی از مقامات و مجامع داخلي و خارجي و برخي مراجع تقليد گرديد كه در رأس آن‌ها دستخط آیت‌الله سيد محسن حكيم به مناسبت ساختن ضريح مطهر حضرت عباس علیه‌السلام قرار داشت.
استاد صنيع زاده توجه و اعتقاد قلبي خالصانه‌ای به امور مذهبي و انجام دستورات ديني داشت. بلندنظری، دستگيري از ضعفا، حسن خلق، رعايت ادب و آداب اجتماعي، مهمان‌دوستی، شوخ‌طبعی و خوش‌مشربی از ديگر ویژگی‌های او بود. از طرفي ارادت وي به عارف شهير، ميرزا عباس پا قلعه‌ای و مير زین‌العابدین نعمت‌الهی، وي را عارفي رباني، انساني شايسته و يكي از صديق ترين خادمان اهل‌بیت عصمت و طهارت ساخته، به-طوري كه استعداد هنريش را صرف ارادت قلبيش به ائمه در ساختِ در و ضريح در اماكن متبركه نمود. او نه‌تنها از آموختن هنر و تجربيات خودش به شاگردان كمترين ترديد را به خود راه نداد؛ بلكه همواره هنرپرور بود. در نگارستان صنيع‌زاده دهها شاگرد هنرجو رشد و تربیت‌یافته و جمعي از آن‌ها به‌مراتب استادي و تبحر نيز دست می‌یافتند كه از آن جمله‌اند: رضا غروي، رضا اسلامي، سيد محمود اسلاميان، غلامحسين فیض‌اللهی، حسين هنردوست، سيدعلي زرگرباشی، محمدعلي فرشيد، علي واليان و …
سرانجام استاد صنيع زاده در بامداد سه‌شنبه 25 بهمن 1362 ش/12 جمادی‌الاول 1404-ق دعوت حق را لبيك گفت و پيكرش را در صحن تكية آغاباشي به خاك سپردند.