- مدیرسایت
- فوریه 24, 2020
جشن سپندارمذگان روز عشق در ایران
جشن سپندارمذگان از جشن‌های کهن ایران زمین است. مردمان ایران‌زمین ازجمله مردمانی هستند که دارای فرهنگ با اصالت و باشکوه هستند. مناسبت‌های ثبت‌شده از ایران باستان نشانگر آن است که مردمان ایران باستان به جشن و سرور و شادی می‌پرداخته‌اند. این جشن‌ها روحیه‌ی شاد و خلق‌وخوی و فلسفه زندگی و به‌طور خلاصه دیدگاه ایرانیان باستان را به تصویر می‌کشد.
این در حالی ست که اطلاعات زیادی از آداب‌ورسوم و مراسم گذشته‌ی ایران در دسترس نیست. وقتی‌که یکی از آن مراسم را می‌شنویم برای ما بسیار عجیب‌وغریب جلوه می‌کند. جشن سپندارمذگان یا جشن اسپندگان،یکی از جشن‌های ایران باستان است که در روز ۵ اسفند، به مناسبت گرامیداشت زن، زمین و عشاق برگزار می‌شود.
جشن سپندارمذگان ریشه در امپراتوری هخامنشیان دارد و یکی قدیمی‌ترین جشن‌هایی است که ایرانیان آن را گرامی می‌داشته‌اند. منابع کهن ازجمله ابوریحان این جشن را در روز پنجم اسفند یادکرده‌اند، اما با توجه به تغییر ساختار گاه‌شمار ایرانی و سی‌ویک روزه شدن شش ماه نخست سال در گاهشماری خورشیدی، برخی به‌اشتباه این جشن را در ۲۹ بهمن برگزار می‌کنند که تاریخ درستی نیست، زیرا بر پایه منابع کهن و همان‌طور که از نام آن پیداست این جشن به روز اسپند یعنی پنجمین روز ماه از ماه اسفند اشاره دارد. ایرانیان روزهایی را که نام آن روز برابر با نام ماه می‌شد به دلایل مختلف به جشن و پای‌کوبی می‌پرداختند.
دکتر محمد نجاری پژوهشگر مطالعات تطبیقی زنان در هنر و ادبیات، نیز در سخنرانی خود با عنوان سوگ و سور نامه، با استناد به ابوریحان بیرونی و گردیزی، تاریخ پنج اسفند را در گاه‌شمار زرتشتی درست می‌داند و می‌گوید: ”بنا به گفته ابوریحان، اسپندارمَذ ایزد موکل بر زمین و ایزدِ پشتیبان و نگاهبان زنان شوهر دوست و پارسا و درستکار بوده و به همین مناسبت این روز، جشن زنان، نام‌گذاری و مردان برای گرامیداشت زنان، به آنان کادو می‌دادند و بخشش می‌کردند. همچنین جشن سپندارمذگان را ”مرد گیران” می‌گفته‌اند که زنان به اختیار خویش و با آزادی، شوهر و مرد زندگی خود را برمی‌گزیدند؛ بنابراین در روز پنجم ماه اسفند جشن “مرد گیران“ یا “مژدگیران“ که ویژه زنان نام داشته، برگزار می‌شده است.“
فلسفه جشن سپندارمذگان
سپندارمذگان به خاطر پاسداشت روز عشق و روز زندگی به این نام شهرت یافته است. در ایران باستان تعداد روزهای هرماه سی روز کامل بوده است و تمامی ماه‌ها و روزهای ماه نام‌گذاری شده بودند به‌طور مثال روز اول “روز اورمزد” (نام خدا)، روز دوم “روز بهمن” (منش نیک)،روز سوم “اردیبهشت” (بهترین راستی و پاکی که از صفت خداوند است)، روز چهارم “شهریور” (شهریار والا) و روز پنجم “سپندار مذ” (فروتنی و عشق) نام داشته است. درواقع “سپندار مذ” نام زمین خاکی بود است یعنی منتشرکننده، متواضع و پاک.
زمین سمبل عشق است چراکه با تواضع و بدون هیچ چشم‌داشتی به همه عشق می‌دهد و مانند مادری دلسوز و فداکار همه را در دامان پر خیروبرکت و پرمحبت خویش به آغوش کشیده و از آن‌ها مراقبت می‌کند. به همین سبب در فرهنگ و ادب ایران باستان سپندارمذگان نشان عشق و مهربانی است.
در هرماه، یک‌بار نام روز و ماه به یک نام واحد درمی‌آمده است که اگر روز و ماه هم‌اسم می‌شدند مجلس جشن و سرور به پا می‌شد .به‌عنوان‌مثال دهمین روز هرماه “آبان” نامیده می‌شد برای همین ماه آبان لقب “آبانگان” را به خود اختصاص داده است. و روز پنجم هرماه “سپندارمذ” یا “اسفندار” نامیده می‌شد که جشنی با این نام نیز به پا می‌شده است. سپندارمذ لقب ملی زمین است. یعنی گستراننده، مقدس، فروتن. زمین نماد باروری است چون با فروتنی، تواضع و گذشت زندگی را به همه زیستمندان هدیه می‌کند. به همین دلیل در فرهنگ باستان اسفندگان (اسپندگان) را به‌عنوان نماد تمایلات مادرانه و باروری می‌پنداشتند.
آیین جشن سپندارمذگان
گفته می‌شود که خانواده‌های ایرانیان باستان برای سپاس از همسران و بانوان در خانواده و نزدیکان خود، هر یک در اندازه توان برای زنان 
پاک‌دامن و فروتن خود دهش‌ها و پیشکش‌هایی تدارک می‌دیدند و به‌پاس زحمات یک‌ساله‌شان تقدیم آنان می‌کردند. بانوان نیز این روز را گرامی می‌داشتند و در آن لباس و کفش نو می‌پوشیدند، زنانی که مهربان و پاک‌دامن، پرهیزگار و پارسا بودند و فرزندان نیک به دنیا آورده بودند، مورد سپاس قرار می‌گرفتند و از مردان خود پیشکش‌هایی دریافت می‌کردند. در روز جشن سپندارمذگان بانوان از کارهای روزمره و همیشگی در خانه و زندگی معاف شده و به‌جای آنان مردان و پسران خانواده وظایف جاری ایشان را در خانه به عهده می‌گرفتند.
همچنین در این روز مردان از زنان خود کادو دریافت می‌کردند و مردان نیز دختران و زنان را بر اریکه شاهی نشانده و به آن‌ها هدیه می‌دادند و این‌گونه عشق خود را به هم نشان می‌دادند چراکه هر این جشن دوسویه است و هیچ‌کدام بدون دیگری کامل نمی‌شوند.
نام دیگری برای جشن سپندارمذگان می‌توان یافت که با آیین بومی و نمادین ویژه‌ای همراه بوده است. گفته می‌شود مقارن همین روز مراسمی با نام “مرد گیران“ وجود داشته که به مراسم جشن سپندارمذگان نسبت داده‌شده است. ازاین‌قرار که، در این روز دختران آماده ازدواج یا دم بخت، این اختیار را پیدا می‌کردند که به میل خود، همسر و شریک زندگی آینده‌شان را انتخاب کنند. از همین روی نام این جشن به «مردگیران» مشهور شده است.
زیباتر و با اصالت تر است اگر مردمان ایران‌زمین روز عشق را در پنجم اسفند برگزار نمایند و جشن‌های باستانی را با برگزاری جشن‌ها و پای‌کوبی‌ها و اجرای آداب‌ورسوم پاک ایرانی ارزش نهند.